De CIAO studie gaat over passende maatregelen om uitbraken van Covid-19, Influenza en andere (nieuwe) virale luchtweginfecties in verpleeghuizen te voorkómen en bestrijden.

 Achtergrond

Tijdens de coronapandemie zijn verpleeghuizen hard getroffen. Verschillende maatregelen zijn ingezet ter preventie en bestrijding van covid-19. Deze maatregelen kennen, naast voordelen op het gebied van infectiepreventie, ook nadelen voor ervaren kwaliteit van leven voor bewoners en naasten, en ervaren kwaliteit van werken voor zorgprofessionals.

Doel

Het doel van de CIAO studie was om inzicht te geven in wat passende maatregelen zijn om uitbraken van covid-19, en ook van influenza en nieuwe virale luchtweginfecties, in verpleeghuizen te voorkómen en bestrijden. Met ‘passend’ wordt bedoeld: zowel zinvol om uitbraken te voorkómen/bestrijden, als proportioneel ten aanzien van kwaliteit van leven en werken.

Methode

De CIAO studie bestaat uit drie pijlers.

In Pijler 1 is de voorbereiding van 32 verpleeghuisorganisaties, verspreid over Nederland, op uitbraken van covid-19 en influenza in kaart gebracht (winter 2022/2023). Dit is gedaan met een survey dat is ingevuld op basis van beleidsdocumenten en protocollen van deelnemende organisaties, en groepsinterviews met sleutelpersonen uit deze organisaties.

In Pijler 2 zijn 24 uitbraken (in 14 verpleeghuisorganisaties) prospectief gevolgd, om te onderzoeken in hoeverre zij het infectiepreventie en -bestrijding beleid succesvol hebben kunnen uitvoeren, en wat daarbij belemmerende en bevorderende factoren waren.

In Pijler 3 zijn 8 focusgroep interviews gehouden met bewoners, naasten en zorgprofessionals, met als doel inzicht te krijgen in het draagvlak voor verschillende maatregelen in verschillende uitbraakscenario’s.

Resultaten

De CIAO studie liet zien dat verpleeghuisorganisaties in de coronapandemie veel kennis en ervaring hebben opgedaan met infectiepreventie, uitbraakmanagement en crisisbeheer, maar dat deze kennis op de langere termijn verloren dreigt te gaan doordat deze nog onvoldoende is omgezet in voorbereiding op nieuwe uitbraken. Het wisselt tussen organisaties hoe zij kijken naar de balans tussen infectiepreventie en kwaliteit van leven/werken. Sommige organisaties stellen kwaliteit van leven duidelijk voorop, terwijl andere vinden dat beide naast elkaar kunnen bestaan. Gedurende de coronapandemie zijn er verschuivingen geweest in het maken van (ethische) afwegingen; waar in de beginfase van de pandemie het belang van infectiepreventie zwaar woog, kwam er naarmate de pandemie vorderde steeds meer gewicht te liggen op het belang van kwaliteit van leven en werken. De coronapandemie heeft organisaties bewust gemaakt van het belang van infectiepreventie, maar óók van hoe je daarbij aandacht blijft houden voor kwaliteit van leven en werken. Uit het CIAO onderzoek leren we drie dingen die van belang zijn voor het waarborgen van kwaliteit van leven en werken bij infectiepreventie en -bestrijding:

1) Het kunnen aanpassen van beleid op specifieke situaties en personen. In het CIAO onderzoek zagen we dat er vaak afgeweken werd van protocollen omdat deze niet goed aansloten bij specifieke situaties of personen. Door bij het opstellen van beleid rekening te houden met verschillende situaties en (ethische) dilemma’s die kunnen ontstaan, zorg je voor betere uitvoerbaarheid en meer draagvlak.

2) Ook het betrekken van bewoners, naasten en zorgprofessionals bij het maken van beleid/keuzes over maatregelen zorgt voor betere aansluiting en draagvlak, omdat deze groepen verschillende perspectieven kunnen hebben. Ook komen zo de dilemma’s die ervaren worden in beeld. Bij het opstellen van beleid (en het communiceren daarover) is het belangrijk om dergelijke dilemma’s bespreekbaar te maken, te erkennen en er rekening mee te houden.

3) Ten slotte kwam het belang van heldere, open, eenduidige en tijdige communicatie over infectiepreventie en uitbraakmanagement in verschillende onderdelen van het CIAO onderzoek naar voren. Dit is belangrijk voor het creëren van draagvlak en betrokkenheid, en voor het goed kunnen uitvoeren van beleid (zeker als dit vaak verandert).

Fase

Implementatie.

Publicaties

Volgen.

Onderzoekers en projectgroep leden

De CIAO studie is een studie die gezamenlijk wordt uitgevoerd door de Samenwerkende Academische Werkplaatsen Ouderenzorg (SANO) en de Academische Werkplaats Ouderenzorg Zeeland (AWOZ). Hiernaast zijn de volgende partijen vertegenwoordigd in een klankbordgroep: Verenso, Actiz, V&VN, LOC en het NIP. Ten slotte is de GGD Amsterdam betrokken bij pijler 2 van de studie.

De projectleiding van de CIAO studie ligt bij UNO Amsterdam (projectleider: dr. Laura van Buul). Pijler 1 en 2 worden getrokken door UNO Amsterdam (uitvoerend/coördinerend onderzoeker: Daisy Kolk). Pijler 3 wordt getrokken door de Academische Werkplaats Ouderen van Tranzo (Tilburg University; coördinerend onderzoekers: Meriam Janssen en Sascha Bolt).

Kennisverspreiding en implementatie

• CIAO workshop: voorbereid op uitbraken van (nieuwe) virale luchtweginfecties? Op 26 maart 2025 en 6 oktober 2025.

Geactualiseerd op 12 februari 2025