Improving rational prescribing for Urinary tract infections in frail older adults
Europees project naar het verbeteren van antibioticabeleid voor urineweginfecties bij kwetsbare ouderen
Achtergrond & Doel
Urineweginfecties zijn een veelvoorkomend probleem bij ouderen. Een groot deel van het antibioticagebruik wordt dan ook voorgeschreven voor dit ziektebeeld. Echter is het niet altijd duidelijk of er echt sprake is van een urineweginfectie; soms worden andere klachten hier onterecht voor aangezien, wat kan leiden tot onnodig antibioticagebruik.
Op de lange termijn heeft dit grote maatschappelijke gevolgen, omdat er een toename is van resistente bacteriën die niet goed behandeld kunnen worden met alle soorten antibiotica. Ook zijn verpleeghuizen en woonzorgcentra, waar veel ouderen verblijven, helaas vaak een bron van verspreiding van resistente bacteriën.
Recent onderzoek heeft geleid tot nieuwe aanbevelingen over de behandeling van urineweginfecties bij kwetsbare ouderen. In onze studie willen we deze nieuwe aanbevelingen implementeren in verzorgings- en verpleeghuizen in Nederland, Noorwegen, Zweden en Polen. Daarmee hopen we uiteindelijk bij te dragen aan passend antibioticagebruik bij kwetsbare ouderen.
Methode
Als eerste stap hebben we een kwalitatief onderzoek uitgevoerd, met als doel om inzicht te verkrijgen in alle relevante factoren die bijdragen aan het besluit om antibiotica voor te schrijven bij een verdenking van een urineweginfectie bij kwetsbare ouderen. Voor dit onderzoek hebben we interviews gehouden met artsen, verpleging, patiënten en mantelzorgers in de vier deelnemende landen.
Daarna hebben we in een internationale cluster-gerandomiseerde studie het effect onderzocht van een interventie op antibioticagebruik voor urineweginfecties bij kwetsbare ouderen. De interventie, die stimuleert volgens de richtlijnen te werken, werd aangeboden aan huisartsen en verplegend personeel van deelnemende huisartsenpraktijken en ouderenzorgorganisaties in Nederland, Polen, Zweden en Noorwegen. Zij kregen een beslishulp voor passend antibioticagebruik, scholing, en aanvullende hulpmiddelen zoals een e-learning en zakkaartjes. De interventie werd geïmplementeerd door middel van participatief actie onderzoek, een methode waardoor zorgverleners de interventie aan konden passen aan hun dagelijkse praktijk. De controlegroep had zorg als gebruikelijk.
Resultaten
De resultaten van het kwalitatieve onderzoek zijn beschreven in dit artikel:
Onze kernboodschappen:
- Een antibioticarecept voor een mogelijke urineweginfectie is het resultaat van een proces van meerdere besluiten door de arts, verpleegkundige, verzorgend personeel, patiënt en/of mantelzorger.
- Er is een gebrek aan kennis over het onderscheid tussen een urineweginfectie en asymptomatische bacteriurie.
- Goede communicatie is essentieel voor de besluitvorming, echter komt deze vaak in het gedrang door de hoge werkdruk en gebrek aan continuïteit van zorg.
- Patiënten geven aan vertrouwen te hebben in hun zorgprofessionals voor het nemen van een beslissing, echter worden zij niet altijd betrokken in deze besluitvorming.
- We adviseren interventies te ontwikkelen die multidisciplinair zijn, veelzijdig, en aan te passen aan de lokale praktijk.
De resultaten van de cluster-gerandomiseerde studie zijn beschreven in dit artikel:
Samengevat:
Uit de gegevens van ruim duizend kwetsbare ouderen van de deelnemende zorgorganisaties blijkt dat ouderen uit de interventiegroep ruim de helft minder antibiotica kregen voorgeschreven voor mogelijke urineweginfecties (0,27 per persoon per jaar) in vergelijking met de controlegroep (0,58 per persoon per jaar). Daarnaast werden geen nadelige effecten gevonden: er waren geen verschillen tussen de groepen in complicaties, ziekenhuisopnamen of sterfte.
Concluderend was de interventie effectief in het verminderen van antibioticagebruik bij een verdenking van urineweginfecties bij kwetsbare ouderen zonder aanwijzingen voor nadelige effecten.
Meer weten?
Neem contact op met Esther Hartman, promovenda en arts in opleiding tot specialist ouderengeneeskunde, via e.hartman1@amsterdamumc.nl
Geactualiseerd oktober 2023