Stinkende urine, troebele urine en een verpleeghuisbewoner met wat ander gedrag, daar kan maar één oorzaak voor zijn: een blaasontsteking. Maar klopt dat wel? Met regelmaat komt een verzorgende of verpleegkundige bij me met de vraag of ik voor een bewoner antibiotica voor wil schrijven voor een blaasontsteking. De urine stinkt en mevrouw is anders dan anders. Voor de zekerheid heeft de verzorgende de urine al gestickt en daaruit blijkt dat er zowel leukocyten als nitriet in de urine zitten. Tot een paar maanden geleden had ik antibiotica voorgeschreven voor deze mevrouw, maar inmiddels hebben wij onze werkwijze veranderd.

Project om antibioticaresistentie te verminderen
In samenwerking met implementatie adviseurs van UNO Amsterdam zijn we gestart met een door het Zorgnetwerken Antibioticaresistentie Noord-Holland en Flevoland gefinancierd project om antibioticaresistentie te verminderen. We richten ons hierbij specifiek op de urineweginfecties, we willen voorkomen dat we ten onrechte antibiotica voorschrijven. We hebben  met behulp van ondersteunende materialen van UNO Amsterdam kennis opgedaan als projectgroep en deze kennis hebben we overgedragen aan de zorgmedewerkers. Zo leerden we met elkaar dat je een dipstick alleen kan gebruiken om een urineweginfectie uit te sluiten en niet om deze aan te tonen, dat was echt een eyeopener. Ook leerden we dat veel ouderen (voornamelijk vrouwen) bacteriën in de urine hebben zonder dat deze daadwerkelijk zorgen voor een urineweginfectie.

Specifieke symptomen
Inmiddels kijken we niet meer op van vies ruikende urine, want we weten dat dit kan komen door wat iemand gegeten of (niet) gedronken heeft. We kijken nu naar specifieke symptomen, zoals pijn bij het plassen, opeens vaker moeten plassen, pijn in de buik of een duidelijk delier. Is er geen sprake van specifieke symptomen dan is er geen noodzaak om de urine te controleren en dus ook niet om te behandelen. Hierdoor schrijven we minder antibiotica voor.

De aanpak
Het project kost tijd, want het vraagt om een hele verandering in denken en werken. Veel collega’s zijn gewend om de urine te controleren bij vage, aspecifieke symptomen. Er wordt nog heel vaak gedacht dat een positieve dipstick een urineweginfectie aantoont en daarmee de gouden standaard is. Om het klein en met veel aandacht aan te pakken zijn we dit project begonnen op één locatie. We hebben de zorgmedewerkers geschoold en hebben zakkaartjes uitgedeeld met de nieuwe Verenso richtlijn, in begrijpelijke taal. De maanden die daarop volgden hebben we hen gecoacht in het toepassen van de nieuwe werkwijze.

De nieuwe werkwijze rondom het controleren van urine werd positief ontvangen door het team. Mede dankzij de achtergrondinformatie die zij hebben gekregen tijdens de klinische les. Er wordt hen niet iets opgelegd, maar we vragen onze collega’s juist om extra alert te zijn op welke klachten écht op een urineweginfectie kunnen wijzen, en om na te denken over mogelijke oorzaken van andere klachten. Zo leveren we de beste zorg voor onze bewoners!

Deze Blog is geschreven door Merel Vonk-de la Combé, Verpleegkundig specialist bij Zorggroep Solis

Wil jij ook meer verantwoord antibiotica voorschrijven bij urineweginfecties of lage luchtweg infecties in jouw verpleeghuis? Bekijk dan onze beschikbare scholings- en andere ondersteunende materialen, die je in jouw verpleeghuis hiervoor kan inzetten. Neem ook een kijkje bij onze UNO Evenementen waar we in 2023 verschillende klinische lessen hebben ingepland.

Voor nadere informatie over (het gebruik) van deze materialen in jouw verpleeghuis kun je contact opnemen met Josien Wijffels, implementatie adviseur UNO Amsterdam: J.f.a.m.wijffels@amsterdamumc.nl