Ambulante Geriatrische Revalidatie (Geriatric rehabilitation for Older adults living at Home)

Achtergrond

Geriatrische revalidatie is volop in beweging, zowel in Nederland als internationaal. Steeds vaker vindt deze revalidatie niet langer alleen plaats binnen de muren van een instelling, maar juist in de thuissituatie of via poliklinische zorg. Deze vorm staat bekend als ambulante geriatrische revalidatie (AGR).
AGR speelt in op de groeiende behoefte aan revalidatie in de eigen leefomgeving en sluit aan bij het streven om cliënten zo zelfstandig mogelijk te laten herstellen. Vooral na een klinische revalidatiefase kan een ambulant programma een waardevolle aanvulling zijn. Er ligt een belangrijke veronderstelling aan ten grondslag: als AGR goed georganiseerd is, kunnen cliënten sneller naar huis of zelfs een opname in een revalidatie-instelling vermijden.
Toch is het nog niet duidelijk of AGR ook effectief is voor kwetsbare, laag belastbare ouderen met een complexe zorg- en revalidatievraag. Hoewel er aanwijzingen zijn dat AGR de kwaliteit van leven kan verbeteren, ontbreekt systematisch onderzoek naar de effecten en zijn er geen eenduidige richtlijnen voor de opzet en organisatie ervan.
Daarom voeren we de GO-Home studie uit. In dit onderzoek verkennen we hoe AGR het beste vormgegeven kan worden, wat ervoor nodig is, en hoe het efficiënt en effectief georganiseerd kan worden om aan te sluiten bij de behoeften van cliënten en zorgprofessionals.

Doel

Het algemene doel van de GO-Home studie is om te onderzoeken waar ambulante geriatrische revalidatie aan moet voldoen, en hoe je dat op een slimme manier organiseert.

Methode

Bij dit onderzoek maken we gebruik van verschillende onderzoeksmethoden zowel kwantitatief als kwalitatief. Via literatuurstudie wordt onderzocht welke factoren en mechanismen belangrijk zijn voor succesvolle ambulante geriatrische revalidatie waarbij ook gekeken wordt naar de perspectieven van cliënten en mantelzorgers. Vervolgens wordt middels interviews en focus groepen onderzoek gedaan naar waar de ambulante geriatrische revalidatie aan moet voldoen vanuit het perspectief van zowel cliënten, mantelzorgers en zorgverleners. In fase 2 wordt met een Delphi studie de werkwijze en consensus op het gebied van ambulante revalidatie op internationaal niveau onderzocht. Daarnaast wordt binnen de ontwikkelpraktijk organisatie(s) in een haalbaarheid studie het ambulante revalidatie traject verder ontwikkeld. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een  co-creatie methode en een pilottest in de dagelijkse praktijk, waarbij de stakeholders zoals zorgprofessionals en revalidanten nauw betrokken zijn. Het promotie onderzoek wordt afgesloten met een onderzoek waarbij de zorgtraject kosten van geriatrische revalidatie (inclusief ambulante fase) in kaart worden gebracht. Daarbij wordt bekeken wat de kostendrijvers zijn en of er verschillende groepen te onderscheiden zijn.

Fase 1

Deelonderzoek 1 is afgerond. Binnen onderzoek 1 hebben we een systematic review en meta analyse uitgevoerd met de titel; The effectivity of outpatient geriatric rehabilitation: a systematic review. Het artikel is reeds gepubliceerd in het tijdschrift Age and Ageing.  Conclusie van het onderzoek is dat ambulante geriatrische revalidatie een verkorting van de klinische opname duur laat zien, net zo effectief is als usual care op gebied van activiteiten niveau, aantal heropnames en kwaliteit van leven van de revalidant. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat het mogelijk kosten effectief is. Uit het onderzoek komen tevens een aantal veel gebruikte elementen van AGR naar voren zoals: 1. Start van AGR tijdens klinische fase en hetzelfde team levert de revalidatie aan huis, 2. Ketenzorg, nauwe samenwerking met de eerste lijn, 3. Casemanager die AGR traject coördineert, 4. Individuele goalsetting, 5. Scholing sessies/bijeenkomst voor de revalidant en mantelzorger.

Deelonderzoek 2 is afgerond en gepubliceerd. Het artikel is verschenen onder de titel: The design elements of outpatient geriatric rehabilitation from patient, healthcare professional, and organizational perspective; a qualitative study. Binnen dit kwalitatief onderzoek stond de hoofdvraag centraal: Hoe kan ambulante geriatrische revalidatie georganiseerd worden qua structuur, proces en omgeving factoren vanuit het perspectief van de revalidant, zorgprofessional en (strategisch) beleidsmakers? Dit onderzoek geeft een overzicht van de structuur-, proces- en omgevingscomponenten die van invloed kunnen zijn op de uitkomst van OGR met een duidelijke focus op het herwinnen van de kwaliteit van leven van patiënten. Essentiële elementen zijn een goed gecoördineerd dedicated team thuis revalidatie team, patiëntgerichte blended eHealth-toepassingen, nauwere samenwerking met geïntegreerde zorg en de fysieke en sociale revalidatieomgeving. Dit biedt een goede basis voor verdere internationale consensus, ontwikkeling en testen van blended OGR in de klinische praktijk, waar het belangrijk is om ruimdenkend te blijven en niet vast te houden aan bestaande modellen vanwege financiële beperkingen.

Fase 2

Deelonderzoek 3 afgerond en gepubliceerd. De resultaten van deelonderzoek 3 zijn inmiddels beschikbaar in de publicatie: Home-based geriatric rehabilitation after inpatient rehabilitation: a redesign and feasibility study. Dit onderzoek is een pilot studie waarin in en met het werkveld het ambulante revalidatie traject versie 1.0 verder ontwikkeld is tot versie 2.0. Het Medical Research Council (MRC)-raamwerk is hierbij gebruikt voor de ontwikkeling en evaluatie van deze complexe interventies.  Met dit raamwerk kan een complexe interventie opnieuw worden ontworpen met behulp van verschillende fasen die in een iteratief proces en vanuit verschillende perspectieven kunnen worden gevolgd. Gedurende het gehele onderzoek zijn zorg professionals, patiënten, mantelzorgers en patiënt vertegenwoordigers zijn nauw betrokken middels co-creatie bijeenkomsten en interviews.

Deelonderzoek 4, een internationale Delphi-studie, is afgerond en gepubliceerd. De resultaten zijn gepubliceerd onder de titel: International Delphi study on terminology, organisation and outcomes of geriatric rehabilitation for older people living at home. Aan de hand van online vragenlijsten was een grote internationale groep experts uit 14 landen en zeven beroepsgroepen het in drie rondes eens over de belangrijkste aspecten van geriatrische revalidatie aan huis: terminologie, organisatorische aspecten en uitkomsten domeinen. Deze eerste internationale consensusstudie die zich uitsluitend richt op AGR biedt waardevolle inzichten in belangrijke aspecten van de revalidatiefase aan huis.

Deelonderzoek 5 is afgerond en het artikel is ingediend ter publicatie. In deze studie hebben we een onderzoek uitgevoerd naar de kosten en zorgtrajecten in geriatrische revalidatie. Aan de hand van data van 27.462 patiënten die tussen februari en juli 2022 geriatrische revalidatie startten – is in kaart gebracht wat de zorgkosten en trajecten zijn over zes maanden. We zagen dat gemiddeld € 40.469 per patiënt werd besteed, maar dat 12% van de patiënten verantwoordelijk was voor 23% van de totale kosten. De kosten zijn vooral hoog bij ziekenhuis (her)opnames, opname in een verpleeghuis en langere revalidatieduur. Tegelijk keerde 68% van de patiënten terug naar huis – een deel (17%) met ambulante GR. Deze inzichten zijn belangrijk om revalidatie‑zorgpaden anders in te richten: met vroegtijdige signalering en betere zorgcoördinatie, bij voorkeur zoveel mogelijk dichtbij huis, kunnen we zorg efficiënter, doelmatiger en cliëntgerichter maken.

Afronding GO-Home studie

De gehele studie is afgerond en het proefschrift zal op 22 april 2026 door Astrid Preitschopf verdedigd worden om 13.00 uur in de Achnieten kapel te Amsterdam.

Onderzoeker

Astrid Preitschopf – Van Gestel
Co-promotoren: Dr. Margriet Pol en Dr. Marije Holstege
Promotor: Prof. Dr. Bianca Buurman

Contact

a.d.vangestel@amsterdamumc.nl

Geactualiseerd op 8 december 2025