OKKO: observatie UWI-klachten door V&V

OKKO onderzoek: Observatie van urineweginfectie gerelateerde Klachten bij Kwetsbare Ouderen

 

Achtergrond

In verpleeghuizen wordt vaak antibiotica voorgeschreven voor urineweginfecties (UWI). Uit onderzoek weten we dat 1 op de 3 antibioticakuren voor UWI niet nodig is. Vaak wordt antibiotica voorgeschreven bij aspecifieke klachten zoals verwardheid en agitatie, of vanwege een afwijkende urinestick. Dit is echter niet terecht.

Artsen werken sinds 2018 met de nieuwe richtlijn ‘Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen’. In de richtlijn staat omschreven dat een diagnose UWI gesteld moet worden op basis van UWI gerelateerde klachten: pijnlijke en moeilijke urinelozing, aandrang om te plassen, vaker moeten plassen, (nieuw ontstane) urine-incontinentie, pusafscheiding uit de plasbuis en/of pijn in de flanken/onderbuik.

Niet alle bewoners in het verpleeghuis kunnen deze UWI gerelateerde klachten (goed) aangeven, bijvoorbeeld door dementie of afasie. Dit bemoeilijkt het beoordelen van een UWI. Daarom is observatie van deze klachten door verpleegkundigen en verzorgenden extra belangrijk bij bewoners die dit niet (goed) kunnen aangeven.

Doel

Het doel van het OKKO onderzoek was om in samenwerking met verpleegkundigen en verzorgenden (V&V) observatietools ter ondersteuning van het observeren van UWI gerelateerde klachten bij verpleeghuisbewoners.

Methode

In het onderzoek zijn de volgende stappen doorlopen.

  1. Kwantitatief onderzoek naar de mate waarin UWI gerelateerde klachten te observeren zijn bij mensen die deze klachten mogelijk niet (goed) kunnen aangeven, en kwalitatief onderzoek naar bevorderende en belemmerende factoren bij het observeren van deze klachten. Deze stap werd uitgevoerd met data van de ANNA studie.
  2. Literatuuronderzoek naar manieren om UWI gerelateerde symptomen te observeren.
  3. Focus groep bijeenkomsten met V&V werkzaam in het verpleeghuis, met als doel aanvullend inzicht te krijgen in de observatie van UWI gerelateerde klachten bij bewoners die deze klachten niet (goed) kunnen aangeven, en behoeften en suggesties op te halen rondom observatie hulpmiddelen.
  4. Op basis van de vorige stappen werden concept observatie hulpmiddelen ontwikkeld die door de focus groep deelnemers werden uitgeprobeerd in de praktijk. Via een terugkoppelmoment werd aan de V&V gevraagd hun bevindingen over het gebruik van de tool te delen met de onderzoekers.
  5. Op basis van de uitkomst van de vorige stap werden prefinale observatietools ontwikkeld, die door een andere groep V&V werd uitgeprobeerd in de praktijk. Zij koppelden hun ervaringen terug via een evaluatie vragenlijst.
  6. Op basis van de vorige stap werden de definitieve observatietools ontwikkeld.

 Resultaten

Het OKKO project heeft geleid tot de ontwikkeling van een ‘observatie checklist’ en een ’24-uurs observatielijst’ die V&V kunnen gebruiken om UWI gerelateerde klachten in kaart te brengen bij bewoners die deze niet (goed) kunnen aangeven. Beide observatietools zijn hier te vinden.

Conclusies

Hoe lastiger het is voor verpleeghuisbewoners om hun klachten aan te geven, hoe moeilijker het lijkt te zijn om UWI gerelateerde klachten in kaart te brengen. De observatie checklist en 24-uurs observatielijst dit in dit project ontwikkeld zijn, kunnen V&V ondersteunen bij het observeren van deze klachten in deze doelgroep.

Publicaties

Observation of urinary tract infection signs and symptoms in nursing home residents with impaired awareness or ability to communicate signs and symptoms: The development of supportive tools

Onderzoeker

Jorna van Eijk (Amsterdam UMC, VUmc)